بازگشت
سوءتغذیه چیست؟
محمدالله نصرت محمدالله نصرت

 

همه انسان‌ها گاهی دچار گرسنگی می‌شوند. گرسنگی یكی از نشانه‌های طبیعی بدن است كه نیازمندی فرد به غذا را به او گوشزد می‌كند. وقتی ما غذای كافی مصرف كرده و نیاز بدنمان را تامین می‌كنیم، گرسنگی تا زمانی كه دوباره شكممان خالی شود، از بین می‌رود. 
سوءتغذیه شبیه گرسنگی نیست، اگرچه هر دو اغلب با هم می‌آیند. افرادی كه دچار سوءتغذیه هستند در واقع از كمبود موادغذایی مورد نیاز برای سلامت و رشد بدن، رنج می‌برند. یك فرد می‌تواند برای مدتی كوتاه یا طولانی دچار سوءتغذیه باشد و میزان این عارضه می‌تواند متوسط یا شدید باشد. احتمال بیماری افرادی كه با این مشكل روبه‌رو هستند، بیشتر است و سوءتغذیه در موارد بسیار حاد حتی می‌تواند باعث مرگ فرد شود. 
براساس گزارش‌های اعلام شده در سطح جهان حدود یك میلیارد نفر غذای كافی برای خوردن ندارند و ظرف هر 6 ثانیه یك كودك بر اثر سوءتغذیه جان می‌دهد. 
گرسنگی طولانی‌مدت و سوءتغذیه می‌تواند موجب مشكلات عمده در سلامت شود. افرادی كه با این مشكل مواجهند، عموما وزنی كمتر از مقدار معمول دارند و رشد كمتر و قد كوتاه‌تری خواهند داشت. در سطح جهان، حدود 27 درصد كودكان كمتر از 5 سال دچار وزن پایین‌تر از طبیعی هستند.

 

چه عواملی موجب سوءتغذیه می‌شود؟:

 

كودكانی كه غذای كافی مصرف نمی‌كنند اغلب دچار گرسنگی می‌شوند و همین گرسنگی آنها را به سمت سوءتغذیه سوق می‌دهد، اما همیشه كمبود موادغذایی موجب سوءتغذیه نمی‌شود. بسیاری از كودكان با وجود در دسترس بودن موادغذایی مفید، دچار این عارضه می‌شوند، چرا كه موادغذایی مناسب، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را مصرف نمی‌كنند و به جای آن از موادی با ارزش غذایی پایین استفاده می‌كنند. 
برخی بیماری‌ها و شرایط، مانع تغذیه صحیح كودك می‌شود. مثلا افرادی كه نوعی بیماری به نام سلیاك (Celiac) دارند یا دچار مشكلات پانكراس یا مشكلاتی دیگر هستند، معمولا دچار سوءتغذیه می‌شوند. كودكانی كه در هضم شیر و لبنیات، دچار اختلال هستند و توان تحمل لاكتوز را ندارند نیز به دلیل عدم استفاده از لبنیات، احتمال ابتلا به سوءتغذیه را دارند، چرا كه 75 درصد از كلسیم مورد نیاز بدن، توسط لبنیات برطرف می‌شود. 
كودكانی كه مقدار كافی از یك نوع ماده غذایی را مصرف نمی‌كنند، دچار كمبود آن ماده شده و در حقیقت سوءتغذیه می‌گیرند. یكی از شایع‌ترین موارد، فقر آهن است كه بسیاری از افراد با آن مواجهند. آهن در گوشت سرخ، تخم‌مرغ، نان و بعضی حبوبات یافت می‌شود و بسیاری از كودكان به دلیل عدم تمایل به خوردن این گونه موادغذایی، دچار فقر آهن می‌شوند. 
معمولا در سطح دنیا، افراد فقیر بیشتر در معرض خطر سوءتغذیه قرار دارند. جنگ و بلاهای طبیعی مثل زلزله، قحطی و یا سیل می‌تواند موجب سوءتغذیه در افراد بویژه كودكان شود. 
اما در جوامع معمولی، اغلب سوءتغذیه به دلیل عادت غلط غذایی ایجاد می‌شود. البته در این میان مكمل‌هایی وجود دارد كه با افزوده شدن به برخی موادغذایی، می‌تواند نیازهای بدن فرزندان شما را تامین كند. 
سوءتغذیه همه گروه‌های سنی را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. نوزادان، كودكان، جوانان و بزرگسالان همگی ممكن است دچار سوءتغذیه شوند. در افراد كهنسال به دلیل افزایش سن، بیماری و دیگر عواملی كه موجب كم‌اشتهایی می‌شود، احتمال سوءتغذیه بیشتر است. 
كودكان و نوجوانانی كه دارای رژیم غذایی خاصی هستند نیاز به خوردن موادغذایی مختلف و مناسب برای تامین موادغذایی بدنشان دارند و باید حتما از میزان ویتامین ها و پروتئین‌های دریافت مورد نیاز بدن اطمینان حاصل كنند.

نشانه‌ها و علائم سوءتغذیه:

سوءتغذیه می‌تواند ذهن و جسم را تحت تاثیر قرار دهد. فردی كه دچار سوءتغذیه زیاد است، حتما مشكلات جسمی بیشتری دارد.

نشانه‌های سوءتغذیه بر اساس كمبود موادغذایی یك فرد، می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

خستگی و كمبود انرژی 
عدم تعادل 
سیستم ایمنی ضعیف در بدن (كه می‌تواند موجب كاهش مقاومت بدن در مقابله با عفونت‌ها شود) خشكی پوست )
متورم شدن و خونریزی ها 
پوسیدگی دندان‌ها 
ضعیف و آهسته شدن عكس‌العمل و مشكل تمركز و توجه 
كاهش وزن 
رشد ضعیف 
ضعف عضلانی 
تورم شكم 
پوكی استخوان و شكنندگی آن 
مشكل در یادگیری 
اگر یك زن باردار سوءتغذیه باشد، فرزندش در زمان تولد ممكن است دچار كمبود وزن شده و شانس كمتری برای زنده ماندن می داشته باشد. كمبود ویتامین A كه ناشی از سوءتغذیه است، می‌تواند دلیل اصلی نابینایی باشد و كودكانی كه فقر ویتامین A دارند، احتمال ابتلا به بیماری و مرگ ناشی از عفونت‌ها مثل اسهال، بیشتر است. فقر دید نیز می‌تواند موجب كندی ذهن و تاخیر در رشد شود. فقر آهن هم موجب كاهش تحرك كودك و كاهش توانایی تمركز او می‌شود. معمولا نوجوانانی كه دچار سوءتغذیه هستند، در مدرسه دچار مشكلات یادگیری می‌شوند. 
با تمام این تفاسیر و اهمیت مساله سوءتغذیه، باید گفت كه خوشبختانه از بسیاری از اثرات مخرب سوءتغذیه، خصوصا در مورد كودكانی كه دچار درجات ضعیفی از سوءتغذیه هستند، می‌توان پیشگیری كرد. 
اگر تصور می‌كنید كه فرزندتان موادغذایی مورد نیاز بدن شان را مصرف نمی‌كند، می‌توانید با دوکتوان مشوره نموده. احتمالا داکتر آزمایش‌های خاصی روی فرزندتان انجام ‌دهد و در مورد میزان و نوع غذاهایی كه كودك استفاده می‌كند، سوالاتی می‌پرسد. او وزن و قد كودك را می‌سنجد تا از طبیعی بودن آنها مطمئن شود. آزمایش خون و بررسی استخوان‌ها به وسیله گرفتن عكس (برای بررسی پوكی استخوان) نیز از دیگر مواردی است كه توسط داکتر انجام می‌شود. 
نوع درمان‌ نسبت به میزان سوءتغذیه، متفاوت است. ممكن است تغییرات خاص در نوع و مقدار موادغذایی مصرفی كودك، نتیجه دلخواه را به ارمغان آورد. گاهی اوقات استفاده مكمل‌ از ویتامین ها و مواد معدنی، كارساز است. به هر حال داکتر، با توجه به وضعیت كودك، درمان مناسب را آغاز خواهد كرد. 
نكته مهم این است كه والدین بویژه مادران، باید نسبت به تغذیه فرزندان خود حساس بوده و میزان مصرف غذاهای ناسالم و فست‌فود را تا جای ممكن كاهش دهند. با مشاهده هر گونه كاهش در سطح انرژی كودك یا كاهش رشد او تا قبل از این‌كه خیلی دیر شود سریعا با داکتر فرزندتان مشورت كنید. 
نكته آخر این‌كه به تغذیه كودك در مکتب توجه كنید و تا حد امكان مانع از خرید موادغذایی غیرمفید توسط كودك شوید. سعی كنید خودتان خوراكی‌های مناسب را در منزل تهیه و در بکس فرزندتان قرار دهید و از او بخواهید كه از آنها استفاده كند. فرهنگ تغذیه صحیح را از كودكی به فرزندتان بیاموزید تا همواره سالم، شاداب و پرانرژی بماند و در آینده بتواند مصدر خدمت به خود و جامعه خود باشد پیگیری چنین موضوع افتخار برای همه مادران عزیز می باشد

که می تواند با تغذیه خوب طفل صحت مند را به جامعه خویش تقدیم نمایند.

 

با عرض حرمت مخلص شما

 


April 18th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي